- Dạy phản biện cho học sinh cũng cần đúng cách 6
- Thứ Ba 17/5/2016
- Ở Việt Nam, rất hiếm khi học sinh phát biểu ý kiến, cảm nhận riêng. Nếu có thì những ý kiến đó cũng chỉ được nói ra rồi tan vào không khí, cả lớp lại quay về với nội dung bài học đã soạn sẵn bao năm. Từ thực tế đó, tôi khá ngạc nhiên và vui mừng khi đọc bài báo “Khi thầy dạy trò phản biện” trên Tuổi Trẻ. Học sinh được nói và được lắng nghe đã là một điều tuyệt vời, khuyến khích và dạy các em cách phản biện lại vấn đề thì lại càng hoàn hảo.
Tuy nhiên có hai vấn đề làm tôi băn khoăn:
Thứ nhất, tư duy phản biện khiến ta nhìn mọi vấn đề ở nhiều khía cạnh khác nhau, cũng là một phần nào mang đến tư duy độc lập. Dạy tư duy độc lập trước hết cần để người học được thật sự tự chủ.
Cụ thể là dạy về phản biện chỉ nên giới thiệu, hướng dẫn và cổ vũ các em phản biện chứ không phải tất cả các em đều cần đưa ra phản biện cho vấn đề được nêu. Biết đâu các em lại đồng ý với tiền đề được đưa ra thì sao?
Điều này tôi thấy ở rất nhiều môn học cũng như cách thức giảng dạy ở Việt Nam. Ví dụ như mỗi khi có cách làm nào mới thì gần như được áp dụng rập khuôn cho mọi học sinh, mọi lớp có học môn đó.
Có lúc tôi thấy môn học nào cũng cứ làm việc nhóm, cũng thuyết trình bằng Powerpoint mới đạt điểm cao. Nhiều khi không cần thiết cũng làm như vậy.
Thứ hai là nội dung của “môn học”. Tôi nghĩ rằng đã dạy thì cần phải đúng ngay từ đầu. Dạy cách tư duy càng là quan trọng, vì người học có thể áp dụng tư duy đó vào tất cả mọi mặt khác của đời sống.
Ở ví dụ được nêu trong bài Khi thầy dạy trò phản biện, khi Thầy Thế nói: “Tôi nghe người Việt chửi nhau ngoài chợ, nhiều người lớn và học sinh văng tục, chửi thề trên Facebook, tin nhắn... Phải chăng đó là tiếng Việt?”.
Học sinh “phản biện” rằng:
- “Ngôn ngữ nào cũng có những từ cao đẹp và những từ tầm thường. Bạn đang nghe những từ xấu xí...”.
- “Nước nào cũng có những người viết không đúng chính tả, ngữ pháp, chứ không riêng gì Việt Nam".
Hai câu này có thể đem làm ví dụ tiêu chuẩn cho cách nói ngụy biện "Ai chả vậy, anh cũng vậy, đâu chả vậy". Tranh luận với tư duy này rất dễ dẫn đến ngõ cụt và thường khi chủ nhân của chúng là những người bảo thủ vô cùng.
Nếu ý tưởng nào cũng được phản biện như hai ví dụ này, theo tôi nếu không giải thích thêm thì cuộc phản biện rất dễ dẫn đến ngõ cụt. Học sinh được trang bị "kỹ năng" kiểu này có thể dễ dàng “phản biện” lại mọi thứ mà các em nghe được, theo một cách rất “ngang” như vậy. Tư duy của các em không tiến bộ, không mở mang mà càng khép kín và cứng cáp, chai lì.
Tôi mong sao đó chỉ là hai ví dụ chua đầy đủ, trong số rất nhiều cách phản biện hay, đúng khác mà thầy và học trò đang trao đổi lẫn nhau.
Mong sao khi học sinh nói ra những câu ngụy biện như vậy, thầy sẽ ôn tồn giải thích rõ ràng cho chúng đó không phải là tư duy phản biện, mà là lối ngụy biện làm sai lạc chủ đề, không có lợi cho tư duy và tranh luận.
Như đầu bài tôi đã nói: dù gì đi nữa đây cũng là một cách làm đáng hoan nghênh và phát triển. Rất mong thầy sẽ tiếp tục cách dạy học sáng tạo, không chỉ mang đến kiến thức mà còn mở mang tư duy cho học sinh. Tôi mong mô hình này được học tập và nhân rộng.
Chúc thầy nhiều sức khỏe.
- GS Ngô Bảo Châu được trao thêm một giải thưởng toán học
- Cách tỷ phú công nghệ dạy con dùng thiết bị điện tử
- Việt Nam đứng đầu về số lượng học bổng tiến sĩ của Chính phủ Úc
- Sinh viên ĐH Lạc Hồng tự tin trên đất Nhật Bản
- Thí sinh Đông Nam Á duy nhất giành HCV Olympic Tin học Quốc tế 2017
- Việt Nam tiếp tục “gặt vàng” tại Olympic Tin học quốc tế
- Quá bao bọc con, bố mẹ đang “kìm” khả năng sinh tồn của con
- Bộ trưởng GD&ĐT gửi thư khen các đoàn thi Olympic quốc tế
- GS Ngô Bảo Châu: “Chúng ta có một lớp kế cận tài năng”
- 41 năm thi Olympic Toán quốc tế của đội tuyển Việt Nam
- Việt Nam đoạt 4 huy chương vàng Olympic Vật lý quốc tế
- Triều Nguyễn hậu đãi các tiến sĩ
- Đội tuyển toán Việt Nam dẫn đầu cuộc thi quốc tế
- Giải tỏa stress theo 101 cách này
- Những đề thi trắc nghiệm môn Lịch sử ở Nhật Bản
- Học tiếng Anh qua bài hát 'Love Yourself'
- Cách đơn giản để tiếp thu kiến thức toán học
- Cô gái vàng Olympic Sinh học quốc tế ước mơ thành bác sĩ
- Báo Mỹ: VN là một ngoại lệ trong ngành giáo dục quốc tế
- Học sinh Quảng Bình giành Huy chương Vàng Vật lý Quốc tế
- Đinh Thị Hương Thảo - Nữ sinh xuất sắc nhất Olympic Vật lý quốc tế 2016
- Việt Nam đạt thành tích cao tại Olympic Toán quốc tế 2016
- NHỮNG TRUYỆN NGỤ NGÔN NGẮN
- Học sinh tâm đắc đề thi "rất thời sự" của giải Lê Quý Đôn
- Cụ ông 78 tuổi sắp tốt nghiệp đại học
- Hơn 1.100 sinh viên nước ngoài đến VN học tập
- Vinh danh “hiền tài” TP.HCM 2015 2
- Mỹ giảm làm bài kiểm tra trong trường học 4
- Một giáo viên Việt Nam đoạt giải dạy Ngữ văn Nga xuất sắc
- Cần cải tiến chữ quốc ngữ
- Vuột HCV Olympic sinh học quốc tế vì... mổ cá 5 kg
- 4 học sinh Việt Nam đoạt giải Olympic Sinh học Quốc tế
- Nữ sinh Việt Nam đoạt giải đặc biệt thi Olympic Vật lý quốc tế
- Thành tích vượt trội của đội tuyển vật lý
- Nhiều cách làm sáng tạo để đổi mới dạy học ngoại ngữ
- Khi Hoàng Sa vào trường học
- Đoàn học sinh dự thi APhO 2015: Lấp lánh huy chương ngày trở về
- Việt Nam giành 2 huy chương Vàng Olympic Vật lý Châu Á 2015
- Học sinh VAS phá kỷ lục Vô địch Toefl Junior Quốc gia
- Nhật ký phóng viên: Những vòng xe chạy đến vinh quang tại giải SEM Asia 2015